متان چیست؟ و چگونه باعث آلودگی می شود؟

متان با نماد شیمیایی (CH4)  یک گاز بی رنگ و بی بو است که از یک اتم کربن و چهار اتم هیدروژن تشکیل شده است. متان یک گاز گلخانه ای قوی است و هنگامی که ساطع می شود ، در جو می ماند و آب و هوای زمین را تحت تأثیر قرار می دهد. متان دومین عامل بزرگ گرم شدن کره زمین پس از دی اکسید کربن است.

بشر از سال 1750 میزان متان را در اتمسفر تا 150 درصد افزایش داده است. استخراج سوخت های فسیلی مانند نفت ، گاز و زغال سنگ بزرگترین منبع انتشار گاز متان است. انسانها همچنین از طریق روشهای فشرده کشاورزی ، تولید دام و دفع زباله ، انتشار گاز متان را افزایش داده اند.

متان از کجا می آید؟

در طول میلیونها سال ، مقادیر عظیمی از مواد آلی حاصل  از گیاهان و جانوران ، چه در دریا و چه در خشکی ، در رسوبات گیر کرده و به تدریج فشرده شده و به اعماق زمین رانده می شوند. فشار و حرارت باعث خرابی مولکولی می شود که درنهایت از این واکنش متان ترموژنیک تولید می کند.

به گفته ناسا ، حدود 30 درصد از انتشار گاز متان از تالاب ها ناشی می شود. استخراج نفت ، گاز و زغال سنگ 30 درصد دیگر را بر عهده دارد. کشاورزی ، به ویژه دامداری ، کشت برنج و مدیریت پسماند 20 درصد را تشکیل می دهد. 20 درصد باقیمانده از ترکیبی از منابع کوچکتر از جمله سوزاندن زیست توده و اقیانوس ها و غیره حاصل می شود.

گاز طبیعی بزرگترین منبع انسانی انتشار گازهای متان را تشکیل می دهد و در طول استخراج نفت و گاز آزاد می شود.

متان کاربردهای مفید زیادی دارد. گاز طبیعی برای گرمایش ، پخت و پز ، به عنوان سوخت جایگزین برای تأمین انرژی برخی از اتومبیل ها و اتوبوس ها و در تولید مواد شیمیایی آلی استفاده می شود. گاز طبیعی در نقطه احتراق نسبت به نفت مضرات کمتری دارد اما گاز طبیعی حداقل به اندازه سایر سوختهای فسیلی در کل چرخه حیات خود به دلیل نشت گسترده ، گازهای گلخانه ای تولید می کند.

تاثیر بر محیط زیست

گازهای گلخانه ای مانند متان در اتمسفر زمین باقی می مانند و باعث می شوند نور خورشید از آن ها عبور کند اما گرما را به دام اندازد. با افزایش غلظت گازهای گلخانه ای در جو ، انسان ها باعث گرم شدن کره زمین می شوند.

متان به طور کلی بخش بسیار کوچکتری از گازهای گلخانه ای را نسبت به دی اکسید کربن تشکیل می دهد و پس از حدود 10 سال تجزیه می شود اما حدود 28 برابر از دی اکسید کربن قوی تر است. پس از کاهش در اوایل دهه 2000 ، میزان انتشار متان بعلت عملکرد سوخت های فسیلی و تولید غذا افزایش یافت زیرا مردم گوشت بیشتری مصرف می کردند.

تاثیر بر سلامت انسان

علاوه بر اثرات غیر مستقیم ناشی از آب و هوا ، انتشار متان بر کیفیت هوا تأثیر منفی می گذارد. متان و سایر هیدروکربنهای موجود در گاز طبیعی با اکسیدهای نیتروژن ترکیب شده و آلودگی ازن را تشکیل می دهند. ازن سطح زمین ، که به دود نیز معروف است ، بیماری های تنفسی مانند آسم و برونشیت مزمن را تشدید می کند.

انتشار متان سوخت فسیلی

نشت گاز می تواند از لوله ها و دیگر زیرساخت ها در سراسر شبکه های گاز طبیعی و همچنین از چاه های بیکار و متروکه رخ دهد. شعله ور شدن و خروج هوا در حین استخراج دو منبع مهم دیگر در انتشار گازهای متان است.

تولیدکنندگان و توزیع کنندگان نفت و گاز میزان گازهای گلخانه ای را در حین حفاری ، تخلیه و شعله ور شدن ، همراه با هرگونه نشت گاز از میلیون ها لوله و اتصالات شبکه گاز ، برآورد می کنند. اما تحقیقات مستقل نشان می دهد که انتشار متان بیش از این اعداد و ارقام است

انتشار گازهای متان کشاورزی

انتشار گازهای متان کشاورزی شامل تولید دام ، کشت برنج و فاضلاب است. دامداری بزرگترین سهم را تشکیل می دهد - و همچنین سهم رو به رشدی با افزایش مصرف جهانی گوشت دارد بر اساس گزارش سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) ، دام 14.5 درصد از کل انتشار گازهای گلخانه ای را تشکیل می دهد.

ضایعات غذایی یکی دیگر از چالش های بزرگ است. به گفته فائو ، تقریباً یک سوم از تمام مواد غذایی تولید شده در جهان برای مصرف انسان هرگز خورده نمی شود. این مواد غذایی هدر رفته به طور کلی به انتشار کل گازهای گلخانه ای کمک می کند (حدود 8 درصد) و منبع اصلی انتشار این نوع گاز متان با تجزیه مواد غذایی است.

انتشار گاز متان از زباله های جامد

در حالی که مهمترین منابع انتشار گازهای متان ، کشاورزی و استخراج سوخت های فسیلی است ، انسانها به طرق دیگر به انتشار گازها کمک می کنند. به گفته EPA ، دفن زباله های جامد شهری سومین منبع بزرگ انتشار گازهای متان مربوط به انسان در ایالات متحده هستند. همچنین تأثیرات غیرمستقیمی از تغییرات آب و هوایی وجود دارد. سیاره ای که گرم می شود منجر به ذوب یخ منجمد می شود که پتانسیل بیشتری برای انتشار متان دارد. سوزاندن زیست توده از آتش سوزی و اتش سوزی در جنگل ها از دیگر عوامل این امر است.

آئین نامه

از آنجا که متان یک گاز گلخانه ای بسیار قوی است ،کاهش قابل توجه انتشار آن می تواند تأثیر سریع و مهمی بر گرمایش جو داشته باشد.

یک مطالعه اخیر نشان داد که حرکت سریع برای کاهش انتشار متان می تواند سرعت گرم شدن زمین را تا 30 درصد کاهش دهد. اما زمان کوتاه است: سطح متان در سال 2020 افزایش یافته است. اقدامات مهم برای معکوس کردن این روند شامل کاهش نشت مربوط به نفت و گاز و انتشار گازهای عمدی ، پاکسازی معادن زغال سنگ متروکه ، کاهش مصرف گوشت و لبنیات  و پیاده سازی فناوری هایی برای جلوگیری از انتشار گازهای دفن زباله.

تجمع گازهای فاضلاب در خانه شما فقط بوی بدی ایجاد نمی کند. استنشاق متان موجود در آن (خود یک گاز بی بو) نیز می تواند منجر به سردرد ، مشکل در تمرکز و تپش قلب شود. بدتر از آن: اگر متان به اندازه کافی در خانه شما جمع شود ، با کوچکترین جرقه شعله ور می شود. اگر بوی فاضلاب را احساس می کنید ، لوله خروجی حمام را بررسی کنید و مطمئن شوید سوراخ یا اتصالی شل ندارد. در صورت وجود با استفاده از نوار چسب و حوله پارچه ای برای بستن آن اقدام کنید

با استفاده از یک دستگاه تصفیه هوای خانگی میتوانید کلیه گاز هلای خطرناک را از محیط خانه خود حذف کرده و هوای خانه را تصفیه کنید.

بیشتر بدانید:

هوای سالم زندگی سالم

تصفیه هوا و نابودی ترکیبات آلی فرار

حذف مواد شیمیایی سرطان زا با تصفیه هوا

آیا دستگاه تصفیه هوا بوی دود را حذف میکند؟

آلاینده های هوای داخل خانه